Συνηθισμένα λάθη

Επί κεφαλής

Η φράση επί κεφαλής είναι ένας εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει οτι κάποιος έχει την αρχηγία ή βρίσκεται στην ηγεσία, βρίσκεται επί της κεφαλής μιας ομάδας. Είναι επομένως άκλιτη, ακόμη και αν γράφεται ως μία λέξη, για παράδειγμα: οι επικεφαλής της επιχείρησης είναι όσοι βρίσκονται επί της κεφαλής της επιχείρησης.
Δεν πρόκειται δηλαδή για ένα επίθετο που κλίνεται κατά τα επίθετα(τριγενή και δικατάληκτα) σε -ης, όπως ο αληθής, ο διεθνής κ.τ.λ.,αλλά για ακλιτο επιρρηματικό προσδιορισμό.

Η λέξη της ημέρας

Προσήλωση

Προσήλωση είναι η συγκέντρωση του βλέμματος ή της προσοχής σε κάτι, η εστίαση της σκέψης.
Η λέξη (από το ρήμα προσηλώνω) είναι σύνθετη από την πρόθεση προς και το ουσιαστικό ήλος, που σημαίνει καρφί στα αρχαία ελληνικά, όπως για παράδειγμα στη φράση του ευαγγελίου "επί τον τύπον των ήλων"(στο αποτύπωμα των καρφιών).
Η έννοια της λέξης επικράτησε με τη μεταφορική της σημασία δηλώνοντας το "κάρφωμα", την προσοχή, την αφοσίωση. Ανάλογη σημασιολογγική εξέλιξη είχαν και οι λέξεις καθηλώνω, αλλά και ξηλώνω(με την αρχική έννοια: ξεκαρφώνω), η οποία δε σχετίζεται ετυμολογικά με το αρχαίο ουσιαστικό ξύλον (Γ. Μπαμπινιώτης)

Αυτό το ξέρατε;

Άσυλο

Η λέξη άσυλο προέρχεται από το τήμα συλάω-ώ της αρχαίας ελληνικής που σημαίνει: απογυμνώνω, λεηλατώ, ληστεύω. Η λέξη άσυλο είναι σύνθετη με α΄ συνθετικό το στερητικό α- για να δηλώσει το ιερό και απαραβίαστο ενός χώρου.
Άλλο παράγωγο ουσιαστικό του ίδιου ρήματος, που χρησιμοποιήθηκε και ακούστηκε αρκετά τελευταία, είναι η λέξη σύληση: λεηλασία, αρπαγή, ιεροσυλία και η αντίστοιχη μετοχή: συλημένος (π.χ τάφος)
Ένα ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με το πνευματικό άσυλο μπορείται να διαβάσετε εδώ, από τον Κ. Γεωργουσόπουλο.

Αυτό το ξέρατε;

Πανικός

Η λέξη πανικός προέρχεται από το όνομα του θεού Πάνα. Ο Πάνας ήταν τραγόμορφος θεός, προστάτης των κηνυγών και των κτηνοτρόφων, που ζούσε στα βουνά της Αρκαδίας. Είναι γνωστή και παροιμιώδης η έντονη ερωτική του διάθεση, καθώς και οι περιπέτειές του με τις νύμφες.
Η λέξη πανικός λοιπον προέρχεται από τον ταραχοποιό και θορυβώδη χαρακτήρα που οι αρχαίοι απέδιδαν στο μυθικό θεό, καθώς και στις αιφνιδιαστικές εμφανίσεις του.(Γ. Μπαμπινιώτης)

Αυτό το ξέρατε;

Φλομώνω

Η φράση "μας φλόμωσες" ή "μας φλόμωσε στο ψέμα" είναι αρκετά συνηθισμένη και η σημασία της γνωστή: λέω ψέματα ή αερολογίες. Προέρχεται από το φυτό φλόμος, το οποίο είναι δηλητηριώδες και μυρίζει άσχημα. Ουσιαστικά λοιπόν, όταν "φλομώνουμε" κάποιον, τον ζαλίζουμε με φλυαρίες ή δημιουργούμε μία αποπνικτική ατμόσφαιρα σε ένα χώρο (π.χ με καπνό).
Στην αρχαιότητα το φυτό αυτό χρησιμοποιήθηκε στο ψάρεμα. Στη "μηχανή του χρόνου" αναφέρονται τα εξής: Οι αλιείς απο τα αρχαία χρόνια συνέλεγαν το φυτό και αφού το επεξεργάζονταν, έριχναν τον φλόμο μέσα στη θάλασσα για να ζαλίσουν ή αλλιώς να «φλομώσουν» τα ψάρια και τα θαλασσινά. Με αυτόν τον τρόπο τα ζάλιζαν και τα έπιαναν πολύ εύκολα. Σήμερα αυτή η πρακτική είναι απαγορευμένη για την προστασία των ευπαθών αλιευμάτων....

Οι αλιείς απο τα αρχαία χρόνια συνέλεγαν το φυτό και αφού το επεξεργάζονταν, έριχναν τον φλόμο μέσα στη θάλασσα για να ζαλίσουν ή αλλιώς να «φλομώσουν» τα ψάρια και τα θαλασσινά. Με αυτόν τον τρόπο τα ζάλιζαν και τα έπιαναν πολύ εύκολα. Σήμερα αυτή η πρακτική είναι απαγορευμένη για την προστασία των ευπαθών αλιευμάτων....

Διαβάστε όλο το άρθρο: www.mixanitouxronou.gr/me-flomoses-apo-pio-fito-vgike-i-frasi-pou-diadothike-tin-epochi-pou-i-athina-den-iche-apochetefsi/

Οι αλιείς απο τα αρχαία χρόνια συνέλεγαν το φυτό και αφού το επεξεργάζονταν, έριχναν τον φλόμο μέσα στη θάλασσα για να ζαλίσουν ή αλλιώς να «φλομώσουν» τα ψάρια και τα θαλασσινά. Με αυτόν τον τρόπο τα ζάλιζαν και τα έπιαναν πολύ εύκολα. Σήμερα αυτή η πρακτική είναι απαγορευμένη για την προστασία των ευπαθών αλιευμάτων....

Διαβάστε όλο το άρθρο: www.mixanitouxronou.gr/me-flomoses-apo-pio-fito-vgike-i-frasi-pou-diadothike-tin-epochi-pou-i-athina-den-iche-apochetefsi/

Συνηθισμένα λάθη

Αρκετά συχνά λέμε ή ακούμε τη φράση "υπέρ του δέοντος" εννονώντας προφανώς οτι κάτι γίνεται σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτό που θα έπρεπε (το δέον από το ρήμα δει = πρέπει) π.χ."εργάζεται υπέρ του δέοντος".
Ωστόσο, η σώστη έκφραση είναι "υπερ το δέον", αφού η πρόθεση υπέρ συντάσσεται με αιτιατική όταν δηλώνει υπέρβαση μέτρου ή ορίου. Με γενική μπορεί να δηλώνει τόπο, υπεράσπιση, αιτία κ.τ.λ. Η εκτεταμένη λοιπόν χρήση της με γενική και η πληθώρα των σημασιών οδήγησαν προφανώς και στην έκφραση υπέρ του δέοντος, η οποία όμως δεν αποδίδει τελικά αυτό που πραγματικά εννονούμε.

Ιλιάδα β΄γυμνασίου

Παρακάτω θα βρείτε κάποιες ερωτήσεις πάνω στο κείμενο της Ιλιάδας της β΄γυμνασίου, σύμφωνα με την ύλη του σχολικού βιβλίου. Οι ερωτήσεις αυτές είναι ενδεικτικές και αφορούν τη δομή, την οικονομία, την ερμηνεία και τα λογοτεχνικά-επικά στοιχεία του έργου.


Μπορείτε να κατεβάσετε τις ερωτήσεις σε μορφή pdf από το παρακάτω link

Ερωτήσεις Ιλιάδας