Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2014

Αυτό το ξέρατε;

Σε πολλές περιπτώσεις και αρκετά συχνα χρησιμοποιούμε τη φράση "το 'βγαλε στη φόρα" εννοώντας ότι κάτι έγινε ευρέως γνωστό, διαδόθηκε, "βγήκε προς τα έξω"κ.τ.λ. Ποια είναι όμως η λέξη φόρα σε αυτή τη φράση και τι σημαίνει;
Δεν πρόκειται για την ελληνική λέξη φόρα που σημαίνει "ταχύτητα, ορμή" και προέρχεται από το ρήμα φέρω. Σε αυτή την περίπτωση άλλωστε δε θα έβγαζε νόημα και η φράση. Στην προκειμένη περίπτωση, η λέξη φόρα συνδέεται ετυμολογικά με το ιταλικό (λατινικό) επίρρημα foras/fuora που σημαίνει έξω ή με το ουσιαστικό forum (fora στον πληθυντικό), που ήταν η αγορά των Ρωμαίων, η συνέλευση.

Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου 2014

Αυτό το ξέρατε;

Τι σημαίνουν άραγε λέξεις και φράσεις που χρησιμοποιούμε πολύ συχνά στο λόγο,τις περισσοτερες όμως φορές σχεδόν μηχανικά; Τις επαναλαμβάνουμε,επειδή τις ακούσαμε κάπου ή κάποτε και καταλαβαίνουμε το νόημά τους,αλλά αγνοούμε την κυριολεκτική τους σημασία.
Σήμερα άκουσα τη φράση "μέχρι τα μπούνια".Τι είναι αυτά τα μπούνια λοιπόν;
Προκειται για ιταλική λέξη που χρησιμοποιείται στη ναυτική ορολογία και σημαίνει: στόμια εκροής νερού στο κατάστρωμα του πλοίου.Έτσι, η φράση ως τα μπούνια σημαίνει: ως το ανώτατο σημείο, μέχρι να ξεχειλίσει.

Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου 2014

Η λέξη της ημέρας

Καταχωρίζω

Το ρήμα καταχωρίζω σημαίνει "κατηγοριοποιώ, ταξινομώ, εγγράφω σε κατάλογο". Είναι σύνθετο του ρήματος χωρίζω, κατά το διαχωρίζω, ξεχωρίζω κ.τ.λ.
Δεν έχει σημασιολογική σχέση με τα παράγωγα του ρήματος χωρώ που σημαίνει προχωρώ και άρα σχετίζεται με ρήματα κίνησης. Η λέξη "καταχωρώ-καταχώρηση" σήμαινε παραχωρώ ή υποχωρώ. Κατά συνέπεια, ο ορθός τύπος για να δηλωθεί η έννοια της καταγραφής ή της αρχειοθέτησης είναι το ρήμα καταχωρίζω και το παράγωγο ουσιαστικό καταχώριση.
Ωστόσο δεν είναι η μοναδική περίπτωση κατά την οποία μία λέξη χρησιμοποιείται εσφαλμένα, σε βαθμό που τείνει να αντικαταστήσει την ορθή, κυρίως στον προφορικό λόγο. Δεν αποκλείεται λοιπόν να επικρατήσει και να θεωρείται σωστή στα επόμενα χρόνια, στο πλαίσιο των αλλαγών που υφίσταται η γλώσσσα.